Reparacje wojenne od Niemiec – Polska wciąż czeka na zadośćuczynienie
Polska poniosła największe straty w Europie podczas II wojny światowej. Straty biologiczne i materialne były bezprecedensowe. Kwestia odszkodowań od Niemiec pozostaje nierozwiązana. Domagamy się uregulowania należności za agresję i okupację.
Skala zniszczeń i początki rozmów o reparacjach
1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa. Polska doświadczyła ogromnych zniszczeń. Straty biologiczne wyniosły ponad 6 milionów obywateli. Zorganizowana eksterminacja ludności była metodyczna. Intensywna eksploatacja społeczeństwa wyniszczała kraj. Polska straciła 38% majątku narodowego. Straty materialne oszacowano na ponad 258 miliardów przedwojennych złotych. To około 48,8 miliarda dolarów. Straty w majątku trwałym wyniosły 62 miliardy przedwojennych złotych. Niemcy celowo niszczyli Warszawę. Działo się to od października 1944 do stycznia 1945 roku.
W lipcu 1945 roku odbyła się Konferencja Poczdamska. Postanowiono zmusić Niemcy do wynagrodzenia strat. Miało to objąć straty i cierpienia Narodów Zjednoczonych. ZSRR miał otrzymać reparacje ze strefy wschodniej. Polska otrzymała 15 procent świadczeń ZSRR. Było to mienie niemieckie ze strefy wschodniej. Polska otrzymała też mienie niemieckie z własnego terytorium. Chodziło o ziemie odzyskane. Układ Poczdamski przewidywał rekompensaty. Cesja terytorialna na rzecz Polski była jedną z form. Nie można jej mylić z reparacjami finansowymi.
Podstawy prawne roszczeń Polski
Polsce przysługują roszczenia odszkodowawcze wobec Niemiec. Potwierdza to ekspertyza Biura Analiz Sejmowych (BAS). Obowiązujące prawo międzynarodowe wspiera te roszczenia. Praktyka RFN wobec innych państw jest argumentem. IV konwencja haska z 1907 roku jest kluczowa. Określa zasady odpowiedzialności państw w czasie wojny. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło ważną konwencję. Było to 26 listopada 1968 roku. Konwencja dotyczy niestosowania przedawnienia. Chodzi o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości. Roszczenia Polski nie uległy przedawnieniu. Twierdzenie o wygaśnięciu roszczeń jest nieuzasadnione.
Twierdzenie, że Polsce przysługują wobec Niemiec roszczenia odszkodowawcze, jest zasadne. Obowiązujące akty prawa międzynarodowego i powojenna praktyka ws. reparacji przemawiają za dochodzeniem przez Polskę od Niemiec odszkodowań za szkody spowodowane II wojną światową.
Deklaracja z 1953 roku i jej status prawny
23 sierpnia 1953 roku Rada Ministrów PRL wydała oświadczenie. Dotyczyło zrzeczenia się przez PRL reparacji wojennych. ZSRR wcześniej zrzekł się swoich pretensji. ZSRR zrzekł się ich na rzecz Polski. Oświadczenie PRL było kopią decyzji ZSRR. Było to jednostronne oświadczenie rządu. Nie miało formy umowy międzynarodowej. Oświadczenie naruszało Konstytucję z 1952 roku. Nie wygasiło roszczeń polskich obywateli. Kwestia odszkodowań nie została zamknięta. Potwierdza to uchwała Rady Ministrów z 18 kwietnia 2023 roku. Uchwała stanowi wiążący akt prawny. Formalnie potwierdza brak umowy międzynarodowej. Dotyczy ona wynagrodzenia szkód wyrządzonych przez Niemcy.
Oświadczenie rządowe co do roszczeń mających swojego wierzyciela i dłużnika było materią dla umowy międzynarodowej.
Raport o stratach i obecne działania Polski
1 września 2022 roku opublikowano raport. Dotyczy strat poniesionych przez Polskę. Straty powstały w wyniku agresji i okupacji niemieckiej. Raport przygotował Parlamentarny Zespół. Przewodniczył mu Arkadiusz Mularczyk. Zespół powstał 29 września 2017 roku. Raport szacuje łączną wartość strat. Wynosi ona ponad 6 bilionów 200 miliardów złotych. To około 1,53 biliona dolarów. Polska poniosła największe straty spośród okupowanych państw. Mimo to, otrzymaliśmy niewspółmierne świadczenia. RFN przeznaczyła około 600 milionów marek niemieckich. Było to dla obywateli Polski. Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie wypłaciła 731 milionów złotych. Otrzymało je ponad milion osób. Średnia kwota na osobę to 689,97 złotych. Polacy otrzymali zaledwie 2-3 procent całości odszkodowań. Inne kraje otrzymały znacznie więcej. Francuzi dostali 400 milionów marek. Holendrzy 125 milionów. Grecy 115 milionów. Austriacy 95 milionów. Belgowie 80 milionów.
Polski rząd domaga się odszkodowań. Kwestia reparacji nie jest prawnie zamknięta dla Polski. Polska podejmuje działania dyplomatyczne. Chce uregulować należności. Krzysztof Ruchniewicz jest pełnomocnikiem rządu. Apeluje o odszkodowania dla żyjących ofiar. Około 12% ofiar umiera każdego roku. Czas na konkretne rozwiązania. Trwają rozmowy na temat odszkodowań. Ambasador Niemiec Viktor Elbling potwierdza rozmowy. Niemcy czują odpowiedzialność za okupację. Sprawa odszkodowań nie jest związana z konkretną datą. Jest częścią szerszego pakietu. Może obejmować inwestycje we wspólne bezpieczeństwo. Może też dotyczyć budowy Domu Polsko-Niemieckiego w Berlinie.
Najwyższy czas, aby dążyć do konkretnych rozwiązań.
Stanowisko Niemiec i trudności proceduralne
Niemcy uważają sprawę reparacji za zamkniętą. Powołują się na Traktat „2+4” z 1990 roku. Polska nie była stroną tego traktatu. Traktat dotyczył zjednoczenia Niemiec. Odpowiedź niemieckiego rządu była krótka. Była pozbawiona szczegółowej argumentacji prawnej. Brak uzasadnienia może być brakiem szacunku. Chodzi o skomplikowaną historię. Uzyskanie odszkodowań jest bardzo trudne. Niemcy pozostają nieugięci od lat. Problem polega na tym, że poprzednie rządy Polski nie podnosiły głośno tematu. Obawiano się pogorszenia stosunków. Istnieją jednak przykłady krajów, które uzyskały reparacje. Niemcy wypłaciły odszkodowania Grecji i Izraelowi. Przyznały też odszkodowania Żydom z Jassów w Rumunii. Negocjacje trwały 7 lat. Widać asymetrię w wypłatach. Narusza to godność ofiar i ich prawa człowieka.
Niemcy uważają sprawę reparacji wojennych dla Polski za zamkniętą. Odpowiedź niemieckiego rządu była krótka i pozbawiona szczegółowej argumentacji prawnej. Brak szczegółowego uzasadnienia ze strony Niemiec może być postrzegany jako brak szacunku dla skomplikowanej historii.
Perspektywy i możliwe formy zadośćuczynienia
Polska planuje kontynuować działania. Chce uregulować należności. Możliwe są różne formy rekompensaty. Rafał Adamus komentuje sprawę roszczeń. Piotr Morawiecki proponuje fragmentaryczną odpowiedzialność. Rekompensatą mogłoby być nowoczesne uzbrojenie. Dostarczenie broni do Polski wzmocniłoby wschodnią flankę NATO. Polska podejmuje działania na rzecz zwrotu dóbr kultury. Zagrabione przez Niemcy artefakty wracają do kraju. Wyeksponowanie ofiar i ich biografii jest ważne. Może pomóc w polsko-niemieckim porozumieniu. Wielu członków Rady Europy wspiera Polskę. Chcemy stworzyć system procedur. Umożliwi on uzyskanie odszkodowań dla indywidualnych ofiar. Procesy w sądach włoskich pokazują możliwość dochodzenia roszczeń. Było ich 15 tysięcy.
Pytania dotyczące odszkodowań od Niemiec
Czy Polsce należą się reparacje wojenne od Niemiec?
Tak, Polsce przysługują roszczenia odszkodowawcze od Niemiec. Potwierdzają to eksperci i analizy prawne. Obowiązujące prawo międzynarodowe wspiera te twierdzenia.
Czy roszczenia Polski uległy przedawnieniu?
Nie, roszczenia Polski nie uległy przedawnieniu. Konwencja ONZ z 1968 roku wyklucza przedawnienie zbrodni wojennych. Straty wojenne wynikają z tych zbrodni.
Czy deklaracja PRL z 1953 roku zamknęła kwestię reparacji?
Nie, deklaracja z 1953 roku nie zamknęła kwestii reparacji. Było to jednostronne oświadczenie rządu. Nie miało mocy umowy międzynarodowej. Nie wygasiło roszczeń państwa ani obywateli.
Jakie są szacowane straty Polski w wyniku wojny?
Szacowane straty Polski wynoszą ponad 6 bilionów złotych. Dotyczą strat biologicznych i materialnych. Raport z 2022 roku szczegółowo je opisuje.
Jakie jest stanowisko Niemiec w sprawie reparacji?
Niemcy uważają sprawę reparacji za prawnie zamkniętą. Powołują się na powojenne układy. Polska nie zgadza się z tym stanowiskiem.
Czy indywidualne ofiary mogą dochodzić odszkodowań?
Tak, indywidualne ofiary mogą dochodzić odszkodowań. Roszczenia obywateli nie wygasły. Polska dąży do stworzenia systemu ułatwiającego te dochodzenia.
Podsumowanie
Kwestia reparacji wojennych od Niemiec pozostaje otwarta dla Polski. Prawne argumenty przemawiają za polskimi roszczeniami. Skala strat była ogromna. Otrzymane dotąd świadczenia są niewspółmierne. Polska podejmuje kroki dyplomatyczne. Chce uregulować tę historyczną kwestię. Dążymy do sprawiedliwego zadośćuczynienia.
Zobacz także:
