Fałszywe oskarżenie – co to jest i jak się bronić?
Fałszywe oskarżenie to poważne przestępstwo. Może zniszczyć reputację i prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych. Wyjaśniamy, czym jest fałszywe oskarżenie i jak skutecznie się przed nim bronić w polskim prawie.
Czym jest fałszywe oskarżenie?
Fałszywe oskarżenie to świadome pomówienie innej osoby. Dotyczy popełnienia czynu zabronionego. Zgłoszenie musi trafić do organu ścigania. Organem tym jest na przykład Policja lub Prokuratura.
Przestępstwo to reguluje artykuł 234 Kodeksu karnego. Oskarżający wie, że czyn nie został popełniony. Mimo to składa zawiadomienie. Fałszywe oskarżenie jest przestępstwem formalnym. Nie wymaga skutków w postaci skazania oskarżonego.
Artykuł 234 k.k. dotyczy oskarżeń przed organami powołanymi do ścigania lub orzekania. Chodzi o przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe czy przewinienia dyscyplinarne.
Co to znaczy „fałszywie oskarża”?
Znaczy to, że oskarżający kłamie na temat czyjegoś działania. Twierdzi, że ktoś popełnił przestępstwo. Robi to, choć wie, że to nieprawda.
Gdzie uregulowane jest fałszywe oskarżenie?
Reguluje je artykuł 234 Kodeksu karnego. Ten przepis określa karę za ten czyn.
Fałszywe oskarżenie a inne czyny zabronione
Ważne jest odróżnienie fałszywego oskarżenia. Różni się od innych podobnych czynów. Należą do nich bezpodstawne oskarżenie i zniesławienie.
Bezpodstawne oskarżenie
Bezpodstawne oskarżenie ma inne podstawy. Zarzuty nie mają poparcia w faktach. Mogą też nie mieć podstaw prawnych. Oskarżający może wierzyć w prawdziwość zarzutów. Może jednak się mylić. Nie ma świadomości fałszu. W przeciwieństwie do fałszywego oskarżenia, gdzie świadomość jest kluczowa.
Fałszywe oskarżenie a zniesławienie (pomówienie)
Zniesławienie (pomówienie) to inny czyn. Polega na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji. Informacje te mogą poniżyć osobę. Mogą też narazić na utratę zaufania. Dzieje się to w opinii publicznej. Zniesławienie nie musi dotyczyć organów ścigania. Może mieć miejsce wszędzie. Fałszywe oskarżenie zawsze dotyczy organów ścigania. Zniesławienie reguluje artykuł 212 Kodeksu karnego.
Oskarżenie karalne dotyczy konkretnych czynów. Przykłady to kradzież, zabójstwo, stalking, znęcanie. Zniesławienie może dotyczyć ogólnych zachowań. Chodzi o te, które szkodzą reputacji.
Jaka jest główna różnica między fałszywym oskarżeniem a zniesławieniem?
Fałszywe oskarżenie dotyczy zgłoszenia przestępstwa organom ścigania. Oskarżający wie, że kłamie. Zniesławienie to rozpowszechnianie nieprawdziwych, poniżających informacji. Nie musi dotyczyć organów ścigania.
Zawiadomienie o przestępstwie niepopełnionym (Art. 238 k.k.)
Istnieje też przestępstwo z artykułu 238 k.k. Dotyczy zawiadomienia o przestępstwie. Oskarżający wie, że przestępstwo nie miało miejsca. Nie wskazuje jednak konkretnej osoby jako sprawcy. Różni się od art. 234 k.k. Ten ostatni wymaga wskazania konkretnej osoby.
Co grozi za fałszywe oskarżenie?
Fałszywe oskarżenie jest poważnym przestępstwem. Kodeks karny przewiduje za nie karę. Kara może być różna. Zależy od okoliczności sprawy.
Zgodnie z artykułem 234 k.k. grozi za nie:
- grzywna,
- ograniczenie wolności,
- pozbawienie wolności do lat 2.
Osoba, która fałszywie oskarża, ponosi odpowiedzialność karną. Nawet jeśli osoba oskarżona zostanie uniewinniona, nie oznacza to automatycznie odpowiedzialności zgłaszającego. Trzeba mu udowodnić świadome kłamstwo.
Jaka jest maksymalna kara za fałszywe oskarżenie?
Maksymalna kara to pozbawienie wolności do lat 2.
Jak się bronić, gdy ktoś mnie fałszywie oskarżył?
Fałszywe oskarżenie to trudna sytuacja. Warto wiedzieć, jak postępować. Masz prawo do obrony. To Twoje podstawowe prawo.
Osoba fałszywie oskarżona jest w podwójnej roli. Jest sprawcą w oczach oskarżyciela. Jest też pokrzywdzonym czynem z art. 234 k.k.
Co możesz zrobić, gdy padniesz ofiarą fałszywego oskarżenia?
- Zachowaj spokój. To pierwszy krok.
- Analizuj podstawy oskarżenia. Zastanów się, skąd się wzięło.
- Zacznij zbierać dowody na swoją obronę.
Gromadzenie dowodów
Dowody są kluczowe w obronie. Zbierz wszystko, co potwierdza Twoją niewinność. Mogą to być dokumenty.
- Korespondencja (e-maile, SMS-y).
- Nagrania rozmów.
- Zeznania świadków.
- Inne dokumenty związane ze sprawą.
Spróbuj udowodnić motyw fałszywego oskarżenia. Może to być zemsta. Może to być konflikt sąsiedzki. Być może chodzi o rozwód. Fałszywe oskarżenia mogą być wynikiem zazdrości. Czasem mają odwrócić uwagę od prawdziwego sprawcy.
Współpraca z detektywami może pomóc. Mogą zdobyć dodatkowe dowody. Współpraca z biegłymi też bywa pomocna. Biegli mogą przeprowadzić badania. Przykłady to badania śladów DNA. Możliwe są też testy z wykorzystaniem wariografu.
Pamiętaj, każde zgromadzone świadectwo lub dokument może być ważne dla Twojej sprawy.
Współpraca z adwokatem
Zaleca się współpracę z doświadczonym adwokatem. Adwokat specjalizujący się w prawie karnym pomoże. Pomoże ustalić strategię obrony. Doradzi, jakie kroki podjąć. Pomoże zgromadzić odpowiednie dowody. Adwokat może reprezentować Cię przed organami ścigania i sądem.
Możesz skorzystać z pomocy kancelarii adwokackiej. Kancelaria Klisz i Wspólnicy oferuje pomoc. Dostępne są biura we Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu, Warszawie. Inne kancelarie także świadczą usługi. Na przykład kancelarie we Wrocławiu, Krakowie, Katowicach, Częstochowie, Kielcach, Tarnowie, Rzeszowie, Szczecinie, Kamieniu Pomorskim.
Adwokat Marcin Janik z Częstochowy oferuje pomoc. Adwokat Aleksandra Rychlewska-Hotel specjalizuje się w prawie karnym. Kancelaria Kosikowska także świadczy pomoc prawną we Wrocławiu.
Kroki prawne
Możesz rozważyć złożenie zawiadomienia. Chodzi o zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Dotyczy ono czynu z artykułu 234 k.k. Składasz je na Policji lub w Prokuraturze.
Możesz także złożyć prywatny akt oskarżenia. Dotyczy to na przykład zniesławienia. Możesz też wystąpić o naruszenie dóbr osobistych. To droga cywilna.
Osoba fałszywie oskarżona ma prawo dochodzić praw. Może to robić na drodze cywilnej. Może też na drodze karnej.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne oskarżenie
Sam fakt niesłusznego oskarżenia może wyrządzić szkodę. Może też wyrządzić krzywdę. Władza powinna ponieść za to odpowiedzialność. Artykuł 77 Konstytucji to gwarantuje. Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody. Chodzi o szkodę wyrządzoną przez działanie władzy. Działanie musi być niezgodne z prawem.
Obecnie prawo karne przewiduje odszkodowanie. Dotyczy ono niesłusznego zatrzymania. Obejmuje też tymczasowe aresztowanie. Dotyczy również niesłusznego skazania. Oskarżonemu uniewinnionemu przysługuje odszkodowanie. Otrzymuje je od Skarbu Państwa. Chodzi o szkodę majątkową. Przysługuje też zadośćuczynienie. Dotyczy ono krzywdy niemajątkowej.
Roszczenia te przedawniają się. Termin to rok. Liczy się go od uprawomocnienia orzeczenia. Orzeczenie daje podstawę do odszkodowania.
Decyzję o odszkodowaniu podejmuje sąd. Sąd orzeka w składzie trzech sędziów.
Brak jest podstaw prawnych do żądania odszkodowania tylko za samo niesłuszne oskarżenie.
Droga cywilna jest możliwa. Jest jednak mniej efektywna. Wymaga wykazania bezprawności działania. Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) dostrzega tę lukę. Uważa ją za niezgodną z Konstytucją. RPO postuluje zmiany w Kodeksie postępowania karnego. Chce umożliwić dochodzenie odszkodowania. Dotyczy to także niesłusznego zarzutu i oskarżenia.
W przeszłości były projekty zmian. Zgłoszono je w Sejmie w 2012 i 2013 roku. Dotyczyły one odszkodowania za „niewątpliwie niesłuszne” zarzuty. Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa potwierdza lukę prawną. RPO wystąpił o inicjatywę ustawodawczą do Senatu.
Możesz wystąpić o zadośćuczynienie cywilne. Chodzi o poniesione szkody. Zgromadź odpowiednie dowody. Przykłady to wyrok uniewinniający. Mogą to być opinie lekarskie. Warto mieć rachunki za pomoc prawną.
Możesz dochodzić odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych. To droga cywilna. Możesz żądać zaniechania działania. Możesz żądać zadośćuczynienia. Cytat z prawa cywilnego mówi:
ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.
Przykłady z życia pokazują skuteczność działań. Pani Anna oskarżona o kradzież wygrała sprawę. Dostała odszkodowanie i przeprosiny. Pan Tomasz pomówiony przez współpracowniczkę wygrał. Otrzymał zadośćuczynienie. Pan Marek oskarżony o przemoc domową otrzymał rekompensatę. Odnowił relacje z dziećmi.
Możesz walczyć o odszkodowanie za niesłuszne oskarżenia. Pomoc prawna jest tu bardzo przydatna. Doświadczony adwokat pomoże zebrać dowody. Pomoże wystosować proces o zadośćuczynienie.
Czy mogę dostać odszkodowanie tylko za to, że ktoś mnie fałszywie oskarżył?
Obecnie prawo karne nie przewiduje odszkodowania tylko za sam fakt oskarżenia. Odszkodowanie przysługuje za niesłuszne zatrzymanie, aresztowanie lub skazanie. Możliwa jest droga cywilna o naruszenie dóbr osobistych.
Ile mam czasu na złożenie wniosku o odszkodowanie za niesłuszne skazanie?
Masz rok od uprawomocnienia się orzeczenia, które daje podstawę do odszkodowania. To krótki termin.
Podsumowanie
Fałszywe oskarżenie to poważne przestępstwo. Jest uregulowane w artykule 234 Kodeksu karnego. Grozi za nie kara do 2 lat pozbawienia wolności. Różni się od zniesławienia i bezpodstawnego oskarżenia.
Osoba fałszywie oskarżona ma prawo do obrony. Kluczowe jest gromadzenie dowodów. Warto skorzystać z pomocy adwokata. Można złożyć zawiadomienie na oskarżającego. Możliwe jest też dochodzenie roszczeń cywilnych. Dotyczą one naruszenia dóbr osobistych.
Obecnie trudno uzyskać odszkodowanie. Chodzi o odszkodowanie tylko za sam fakt oskarżenia. Prawo przewiduje je za niesłuszne zatrzymanie, areszt lub skazanie. RPO stara się o zmiany w przepisach. Chce rozszerzyć prawo do odszkodowania.
Ważne jest, żeby sprawa się zakończyła. Warto unikać apelacji, jeśli wyrok jest korzystny. Skuteczna obrona wymaga działania. Zbieraj dowody, konsultuj się z prawnikiem. Broń swojej reputacji i praw.
Zobacz także:
